ФИЛОСОФИЯ ТАРИХЫНЫҢ ДАМУЫ

ФИЛОСОФИЯ ТАРИХЫНЫҢ ДАМУЫ

Философия ғылыми көзқарастың бастауы ретiнде б.з.д. ҮШ-Ү ғ. қалыптасты, осы кезден бастап адамзат әлем туралы, ондағы өзiнiң орны мен тағдыры туралы рационалды көзқарасқа сүйене бастады. Әлемнiң рационалды түсiндiрiлуiне ең алғаш қадам жасағандар, дүние құрылымы туралы ерекше iлiмдi тудырды. Ежелгi Үндi астрономдары жердiң шар тәрiздi екендiгiн, оның өз-өзiнен айналуы туралы ойларды айтты, математиктер санаудың мәндi жүйесiн, цифрларды белгiлеудi ойлап тауып, тригонометрия негiзiн қалыптастырды.
Әр дәуiрдiң, әр заманның өкiлi өз философтарын шығарды. Алғашқы кезде философия мифологияға байланысты болды. Философия бiр жағынан мифологияға, екiншi жағынан ғылымға қатысты дамыды.
Философия өзiнiң зерттейтiн объектiсiн ерекше қарастырды, яғни математик бiрлiк санын неше түрлi сарапқа салып зарттейтiн болса, философтар болмысты солай талдайтын болды. Өмiр сүрудiң мәнi неде? Болмыс деген не, деген сияқты сұрақтарды талдады. Философия пайда болған кезден бастап-ақ, дүниеге көзқарас та қалыптасты, оның дамуы бiр логикаға сүйендi.
1. Шығыс философиясы – сыни көзқарас ретiнде б.з.д. 4 мыңжылдықтың соңында Египет, Вавилонда б.з.д. VIII-VI ғ. Үндi, Қытайда қалыптасты. Дүниетанымда қоғам дамуы нәтижесiнде прогрессивтiк, атеистiк, консервативтiк, мистикалық бағыттар дүниеге келдi.
2. Антикалық философия – мифология және жаңадан дамып келе жатқан ғылыми болжамдарға негiзделдi.
3. Орта ғасыр. Дiнге байланысты болды, оны ақыл-оймен дәлелдеуге тырысты.
4. Қайта өрлеу дәуiрi – ХIҮ ғасырдың ортасы – ХVII ғасырдың. басы. Ғылыми түсiнiктер мен эстетикалық ой-пiкiрдiң әсерi арқылы дамыды.
5. Жаңа дәуiр философиясы (реформация) – жаратылыстану ғылымына сүйенiп адам тағдырын, оның iшкi дүниесiн зерттеудi алға қойды.
6. Философия барлық ғылымдардың әдiстемесі ретіндегі рөлiн сақтап қалды. Гегель философиясының негiзiнде, ХIХ-ХХ ғғ. марксизмде философия пәнi туралы төмендегi түсiнiк қалыптасты. Философия дегенiмiз– табиғат, қоғам мен адам санасының ең жалпы даму заңдары туралы ғылым және қоғамдық сананың бiр түрi, көзқарастық теорияның негiзi, философиялық пәндер жүйесi, адамның рухани дүниесiнiң қалыптасуына ықпал жасайтын iлiм. Философия пәнiнің осылай түсiндірілуімен бiрге ХХ ғасырда әртүрлi философиялық iлiмнiң негiзгi мәселесiнiң әртүрлi болуына байланысты, бұл сұрақты шешу жолдары анықталды.